BLOG - Gif onderweg naar België

Raf Custers

Foto : Het stadje Sierra Grande in de Argentijnse provincie Rio Negro leefde lang van de ijzermijn (alle foto's Greet Brauwers)

Sierra Grande – Er is een lading giftige PCBs onderweg van Argentinië naar België. Eindbestemming is de recyclage-installatie van Indaver in Grimbergen. De PCBs komen uit transformatoren die jarenlang opgeslagen lagen in een ijzermijn in Sierra Grande. Protest van de bewoners maakte dat het goedje uiteindelijk is opgekuist. 

De vracht van 70 ton PCB’s is begin februari per vrachtwagen naar de haven van Buenos Aires vertrokken. De krant Rio Negro citeerde Tomas Olmedo van de firma Ashwell die het gif in trucks heeft geladen. Volgens Olmedo worden de PCB’s in België naar een installatie van de firma Indaver in Grimbergen gebracht. Daar zal het gif worden geneutralizeerd.

PCB's of polychloorbifenylen zijn een scheikundig product dat decennialang is gebruikt in transformatoren en als koelvloeistof. Deze stoffen breken heel moeilijk biologisch af en kunnen zich opstapelen in de voedselketen. België kende in 1999 nog een PCB-crisis (toen ‘de dioxyne-crisis’ genoemd) toen PCB’s uit afgedankte transformatoren in een containerpark illegaal in een recuperatievat voor frituurolie werden gestort en zo in diervoeder terechtkwamen.

Tegenwoordig zijn PCB’s verboden. Japan verbood als eerste de productie in 1973 na een zwaar ongeval waarbij zo’n 1000 mensen werden vergiftigd. De VS volgden in 1976 en de Europese Unie in 1991.

Gedumpt in Sierra Grande 

De Argentijnse PCB’s komen uit transformatoren die waren achtergelaten in de ijzermijn van Sierra Grande, een mijn met een bewogen geschiedenis. Ze beleefde haar hoogtijd tussen 1973 en 1989. De mijn werd toen uitgebaat door de gemengde onderneming HIPASAM (Hierro Patagónico Sociedad Anónima). Ze was 414 meter diep en alle gangen tesamen waren 98 kilometer lang. Sierra Grande was naar verluidt ‘de grootste ondergrondse mijn van Latijns Amerika’.

Begin de jaren ’90 begon de toenmalige Argentijnse president Carlos Menem overheidsbedrijven te sluiten en te verkopen. Hij sloot ook de mijn van Sierra Grande. Dat kwam bij de mijnwerkers en de bewoners van Sierra Grande hard aan. Zij leefden van en met de mijn.

Toen we eind december in Sierra Grande passeerden, vertelde de Spaanse pastoor ons dat het stadje door de mijn was gegroeid van 5.000 tot 20.000 mensen. Hele wijken waren speciaal voor de mijnwerkers gebouwd. Er was ook een 'ferroducto' gebouwd (een pijpleiding om erts te transporteren) van zo’n 30 kilometer lang die de mijn met een verwerkingsfabriek aan de Atlantische kust verbond. De sluiting van de mijn stuitte op fel sociaal protest.

Chinees kapitaal

Met de boom van de grondstoffen van de jaren 2000 kwam er opnieuw belangstelling voor Sierra Grande. De Chinese firma MCC-MSG (MCC-Mineria Sierra Grande SA) nam de mijn over en begon er vanaf 2006 te investeren. De mijnwerkers begonnen weer ijzer te produceren. Eind 2010 vertrok een eerste lading van 54.000 ton ijzer naar China.

MCC-MSG recupereerde ook machines van HIPASAM. De eerste eigenaar had er tientallen transformatoren – met PCB’s – achtergelaten. MCC-MSG zegt zelf dat het deze toestellen vanaf april 2008 in een apart magazijn heeft opgeslagen. Maar mensen van de streek vertelden ons dat die opslagplaats niet was afgesloten. De bevolking van Sierra Grande maakte zich ongerust over mogelijke vergiftiging en zette de Chinese firma onder druk. Het duurde tot 2012-13 vooraleer een procedure werd gestart om de PCB’s uit de ijzermijn weg te halen. In mei 2013 werd het contract voor de opruiming toegekend aan de firma Ashwell. Dit bedrijf hevelde alle PCB-vloeistof naar eigen zeggen in speciale door de Verenigde Naties gecertifieerde vaten en verpakte alle hardware die met het gif in aanraking was geweest in metalen kisten. Die lading is nu onderweg naar België. 

In Grimbergen zullen de PCB’s uit Argentinië worden behandeld door de firma Indaver. Die is voor 75 procent eigendom van de Nederlandse vennootschap Delta. Andere aandeelhouders zijn de Vlaamse Milieuholding (16%) en een groep van zes industriële ondernemingen (9%). Die ondernemingen zijn Janssen Pharmaceutica nv, BASF Antwerpen nv, Solvay nv, Tessenderlo Chemie nv, Bayer Global Investments bv. en Borealis Polymers nv.